بر اساس گزارش‌های دریافتی از کارانیوز، میزان وابستگی صندوق‌های بازنشستگی به بودجه دولتی در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. اخیراً، دو صندوق مهم بازنشستگی کشوری و نظامیان، حدود 26 درصد از کل بودجه دولتی را به خود اختصاص داده‌اند.
جمعیت سالمندان که از مزایای صندوق‌های بازنشستگی بهره‌مند هستند، در دوره زمانی از 1345 تا 1395، پنج برابر شده است. این در حالی است که رشد جمعیت کل کشور در همین مدت سه برابر بوده است. علاوه بر این، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که تا سال 1430، جمعیت بالای 65 سال تقریباً چهار برابر خواهد شد، در حالی که نرخ فرزندآوری کاهش یافته است.
تورم بالا و نرخ بیکاری افزایش یافته در کنار سرمایه‌گذاری‌های نامناسب در گذشته، به ناکارآمدی و بی‌ثباتی مالی صندوق‌های بازنشستگی دامن زده است.
این شواهد به وضوح نشان‌دهنده این است که بحران صندوق‌های بازنشستگی که اکنون ایران با آن مواجه است، در آینده شدیدتر خواهد شد و به زودی تأثیرات خود را بر اقتصاد کل کشور نمایان خواهد ساخت.
بررسی نظام بازنشستگی در ایران
نظام بازنشستگی در ایران شامل چهار سازمان اصلی و چندین نهاد فرعی است. این نهادهای اصلی عبارتند از: سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان نیروهای مسلح و سازمان بیمه روستاییان و عشایر. این سازمان‌ها همراه با سایر نهادها وظیفه پرداخت مستمری به بازنشستگان را بر عهده دارند.
طبق آمار، سازمان تأمین اجتماعی بیش از نیمی از جمعیت بازنشسته کشور را تحت پوشش دارد.
در کل، صندوق‌های بازنشستگی عملکردی دارند که شامل جمع‌آوری حق بیمه در دوران کار و سرمایه‌گذاری آن‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی برای تأمین مزایای بازنشستگی در زمان نیاز است.
افزایش وابستگی صندوق‌ها به دولت
مطابق با گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، دو صندوق بازنشستگی کشوری و نظامیان در دوره از سال 92 تا 1402، سهم بیشتری از بودجه دولتی را به خود اختصاص داده‌اند. سهم آن‌ها از کل بودجه عمومی از 15 درصد در سال 92 به 26 درصد در سال گذشته افزایش یافته است.
مسعود نیلی، اقتصاددان، اعتقاد دارد که سه تحدی اصلی نظام حکمرانی کشور شامل ناترازی‌های مالی، مشکلات زیست‌محیطی و شکاف‌های اجتماعی و فرهنگی است که نیازمند اصلاحات جدی در سطوح مختلف هستند.
علاوه بر این، در سال‌های اخیر، دولت مجبور شده است از دارایی‌های ملی برای پوشش تعهدات صندوق‌های بازنشستگی استفاده کند که این امر نشان‌دهنده وابستگی بیشتر این صندوق‌ها به منابع دولتی است.
علائم بحران در صندوق‌های بازنشستگی
نسبت وابستگی که از تقسیم جمعیت بالای 65 سال به جمعیت 15 تا 65 سال حاصل می‌شود، در حال افزایش است. همچنین، نسبت پشتیبانی که تعداد بیمه‌پردازان را به تعداد مستمری‌بگیران تقسیم می‌کند، در حال کاهش است.
این تغییرات نشان می‌دهند که منابع مالی صندوق‌ها در معرض خطر است و این موضوع می‌تواند به ناپایداری مالی بیشتر منجر شود. به نظر می‌رسد که در آینده نزدیک، این صندوق‌ها با مشکلات جدی مواجه خواهند شد.
زندگی بیشتر، بازنشستگی کمتر
در طول 70 سال گذشته، فاصله بین سن بازنشستگی و امید به زندگی افزایش یافته است. در سال 1330، امید به زندگی در ایران 46 سال بوده است در حالی که سن بازنشستگی 56 سال ثبت شده است. این فا
